Pierwszym i najważniejszym krokiem w przygotowaniu przeglądu systematycznego jest określenie jego głównego celu. Kluczowe znaczenie ma sformułowanie jasnych pytań badawczych, na które przegląd ma odpowiedzieć.
W kontekście badań klinicznych i przeglądów systematycznych, pytania badawcze często dzieli się na kategorie odnoszące się do specyfiki badania, a jedną z najpopularniejszych metod ich formułowania jest wykorzystanie modelu PICO (Population, Intervention, Comparator, Outcome).
Wśród najpopularniejszych rodzajów pytań badawczych można wyróżnić:
Celem tych pytań jest ocena, jak dobrze dana interwencja działa w porównaniu z alternatywnym podejściem lub brakiem interwencji.
Ocena skuteczności/bezpieczeństwa np. leczenia/szczepionki/urządzenia/środka zapobiegawczego/ procedury lub polityki.
Przykład: „Czy nowe doustne antykoagulanty (NOAC) są skuteczniejsze i bezpieczniejsze niż warfaryna w leczeniu pacjentów z migotaniem przedsionków oraz zakrzepem w lewym przedsionku lub jego uszku?”
Mo G.L., Wen J., Ye Y.Y., Lu Y.Q., Gan T.M., Yang Y.J., Li J.Y. Efficacy and Safety of New Oral Anticoagulants versus Warfarin in the Resolution of Atrial Fibrillation with Left Atrial/Left Atrial Appendage Thrombus: A Systematic Review and Meta-Analysis. Reviews in Cardiovascular Medicine 2025;26(1):26055.
Koncentrują się na ocenie dokładności, czułości i swoistości testów diagnostycznych w wykrywaniu chorób lub zaburzeń, wspomagając proces diagnostyczny.
Przykład: „Czy [18F]-FDG PET/MRI jest skuteczniejszą metodą niż [18F]-FDG PET/CT w wykrywaniu przerzutów do węzłów chłonnych u pacjentek z rakiem piersi?”
Han S, Huang Y. Comparison of the Performance of [18F]-FDG PET/CT and [18F]-FDG PET/MRI for Lymph Node Metastasis in Breast Cancer: A Systematic Review and Meta- Analysis. Current Medical Imaging 2024;20:e15734056304849.
Dotyczą przewidywania czynników ryzyka, przebiegu choroby lub rokowania pacjentów, koncentrując się na charakterystyce populacji oraz wynikach leczenia.
Przykład: „Jaka jest wartość prognostyczna wskaźnika zapalnej odpowiedzi systemowej (SIRI) w nowotworach układu pokarmowego?”
Niu, Z. H., Lin, L., Peng, H. Y., Zheng, X. Z., Wang, M. Y., Sun, F. X., & Xu, C. J. The prognostic value of systemic inflammation response index in digestive system carcinomas: a systematic review and meta-analysis. BMC Gastroenterology 2025;25(1):34.
Badają przyczyny i czynniki ryzyka związane z rozwojem chorób lub zaburzeń zdrowotnych. Mogą wymagać podejścia obserwacyjnego (np. badania kohortowe, case study).
Przykład: „Czy stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych wpływa na ryzyko rozwoju raka jajnika?”
Arshadi M., Hesari E., Ahmadinezhad M., Yekta E.M., Ebrahimi F., Azizi H., Esfarjani S.V., Rostami M., Khodamoradi F. The association between oral contraceptive pills and ovarian cancer risk: A systematic review and meta-analysis. Bulletin du cancer 2024;111(10):918-929.
Najczęściej koncentrują się na ocenie częstości występowania chorób w populacji. Obejmują one tak ważne wskaźniki epidemiologiczne jak chorobowość czy zapadalność.
Pytania te są kluczowe dla planowania opieki zdrowotnej, określania trendów zachorowalności oraz identyfikacji grup ryzyka. Są one głównie wykorzystywane w badaniach obserwacyjnych, takich jak badania przekrojowe i kohortowe.
Przykład: „Jaka jest globalna częstość występowania jedzenia pod wpływem emocji wśród osób z nadwagą i otyłością?”
Chew H.S.J., Soong R.Y., Ang W.H.D., Ngooi J. W., Park J., Yong J.Q.Y.O., Goh Y.S.S. The global prevalence of emotional eating in overweight and obese populations: A systematic review and meta-analysis. British Journal of Psychology 2025. doi:10.1111/bjop.12768
Mogą obejmować analizę kosztów w stosunku do korzyści płynących z interwencji.
Przykład: „Czy terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu bezsenności jest bardziej opłacalna w porównaniu z innymi metodami terapeutycznymi?”
Fang L., Lyu Z., Ai S., Du S., Zhou W., Zeng S., Luo X., Guo J., Zhao Y., Li S., Hou Y., Lu C., Zhang B. Is cognitive behavioral therapy for insomnia more cost-effective? New-perspective on economic evaluations: a systematic review and meta-analysis. Sleep 2024;47(8):zsae122.
Obejmują kwestie związane z zarządzaniem, efektywnością systemów opieki zdrowotnej oraz wdrażaniem nowych programów.
Przykład: „Jakie jest postrzeganie i akceptacja sztucznej inteligencji w opiece zdrowotnej przez pracowników służby zdrowia?”
Sahoo R.K., Sahoo K.C., Negi S., Baliarsingh S.K., Panda B., Pati S. Health professionals’ perspectives on the use of Artificial Intelligence in healthcare: A systematic review. Patient Education and Counseling 2025.
Aromataris E., Lockwood C., Porritt K., Pilla B., Jordan Z., editors. JBI Manual for Evidence Synthesis. JBI 2024. Available from: jbi-global-wiki.refined.site/space/MANUAL.
Thomas J., Kneale D., McKenzie J.E., Brennan S.E., Bhaumik S. Chapter 2: Determining the scope of the review and the questions it will address. In: Higgins J.P.T., Thomas J., Chandler J., Cumpston M., Li T., Page M.J., Welch V.A., editors. Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions version 6.5. Cochrane 2024. Available from: training.cochrane.org/handbook/current/chapter-02.
McKeown S. Lesson 2: Types of Systematic Review Questions. The Essentials of Conducting Systematic Reviews – Module 1: Introduction to Systematic Reviews. Available from: healthsci.queensu.ca/sites/opdes/files/modules/Conducting-Systemic-Review/#/lessons/8YBIIN_EAexQyjiCEvFuo9U4SZjotj8a.
