Rodzaje badań w przeglądach systematycznych

Wysokiej jakości przegląd systematyczny jest opisywany jako najbardziej wiarygodne źródło dowodów do prowadzenia praktyki klinicznej. W odpowiedzi na pytanie badawcze dostarcza on skrupulatnego podsumowania dostępnych badań pierwotnych. Sam w sobie przegląd systematyczny jest badaniem wtórnym, ponieważ syntetyzuje wyniki badań pierwotnych stosując rygorystyczne strategie minimalizujące błędy stronniczości i losowe.

Coraz częściej instytucje finansujące badania wymagają przeglądów systematycznych, aby ustalić stan istniejącej wiedzy. Są one także wykorzystywane przy opracowywaniu wytycznych w ochronie zdrowia. Rezultaty przeglądów systematycznych wykorzystuje się już nie tylko w dziedzinie nauk o zdrowiu, ale również w wielu innych obszarach nauki.

Przeglądy systematyczne mogą być przeprowadzane na wszystkich rodzajach badań pierwotnych. Wiele z nich to przeglądy badań randomizowanych, badań przekrojowych i badań kohortowych.

Clarke J. What is a systematic review? Evidence-Based Nursing 2011;14(3):64.

Przeglądy systematyczne znajdują się na szczycie hierarchii dowodów naukowych, ponieważ z dużą skrupulatnością analizują i oceniają wyniki dostępnych, oryginalnych artykułów, które odpowiadają na postawione pytanie badawcze.

File:Research design and evidence.svg – Wikimedia Commons [cited 07.08.2023]. Available from: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Research_design_and_evidence.svg, CC BY SA


Badania pierwotne a wtórne

Badania pierwotne (ang. primary research)

  • randomizowane badania kontrolowane, badania kohortowe, badania jakościowe itp.
  • zbieranie danych od uczestników badań, eksperymentów lub obserwacji
  • zatwierdzenie etyki badań jest konieczne.

Źródło pierwotne w nauce to dokument lub zapis, który informuje o badaniu naukowym, eksperymencie, próbie lub projekcie badawczym. Źródła pierwotne są zwykle pisane przez osoby, które przeprowadziły badania lub eksperyment i zawierają hipotezę, metodologię i wyniki.

Primary vs. Secondary Sources. Northern Arizona University [cited 06.09.2023]. Available from: https://libraryguides.nau.edu/c.php?g=665927&p=5074952

Badania wtórne (ang. secondary research, pre-appraised, filtered)

  • przeglądy systematyczne, metaanalizy, scoping reviews, umbrella reviews itp.
  • podsumowanie i/lub synteza istniejących badań
  • zatwierdzenie etyki badań często nie jest konieczne (w przypadku syntezy publicznie dostępnych danych z badań pierwotnych).

Źródła wtórne wymieniają, podsumowują, porównują i oceniają podstawowe informacje i badania w celu wyciągnięcia wniosków lub przedstawienia aktualnego stanu wiedzy w danej dyscyplinie lub temacie. Źródła mogą zawierać bibliografię, która może kierować z powrotem do podstawowych badań opisanych w artykule.

Primary vs. Secondary Sources. Northern Arizona University [cited 06.09.2023]. Available from: https://libraryguides.nau.edu/c.php?g=665927&p=5074952


Badania jakościowe a ilościowe

W zależności od pytania badawczego i założeń przeprowadzanych badań przeglądy mogą mieć charakter jakościowy lub ilościowy.

Przeglądy jakościowe (ang. qualitative reviews) dotyczą zrozumienia pojęć, myśli lub doświadczeń. Odnoszą się do badań opartych na czymś, czego nie można dokładnie i precyzyjnie zmierzyć. 

Przeglądy ilościowe (ang. quantitative reviews) są stosowane, gdy autorzy/naukowcy chcą przetestować lub potwierdzić hipotezę lub teorię. Zwane również badaniami empirycznymi, odnoszą się do wszelkich badań opartych na czymś, co można dokładnie i precyzyjnie zmierzyć. 

Are Systematic Reviews Qualitative or Quantitative? DistillerSR [cited 07.08.2023]. Available from: https://www.distillersr.com/resources/systematic-literature-reviews/are-systematic-reviews-qualitative-or-quantitative; Systematic Reviews in the Health Sciences. Rutgers University Libraries [cited 07.08.2023]. Available from: https://libguides.rutgers.edu/c.php?g=337288&p=2273210


Powrót do początku strony

Podziel się: