Selekcja materiałów jest niezwykle pracochłonnym procesem, szczególnie w przypadku przeglądów systematycznych na dużą skalę. Istnieją zarówno bezpłatne, jak i działające w modelu subskrypcyjnym narzędzia, które ułatwią ten proces.
Abstrackr to narzędzie online stworzone do przyspieszenia procesu selekcji artykułów naukowych podczas tworzenia przeglądu systematycznego. Abstrackr korzysta z algorytmów uczenia maszynowego, aby pomóc użytkownikom w szybkim przeszukiwaniu tysięcy artykułów i wyodrębnieniu tych, które są najbardziej istotne do włączenia do przeglądu.
Niektóre z najważniejszych funkcji Abstrackr to:
automatyczne wskazywanie artykułów o najwyższej ważności do włączenia w przegląd
możliwość wyboru i importu artykułów z różnych źródeł
intuicyjny interfejs użytkownika, który ułatwia pracę z narzędziem
możliwość współpracy i udostępniania wyników zespołowi
szybka i skuteczna selekcja artykułów.
Wersja darmowa: TAK, po założeniu konta
Carrot2 to otwarte oprogramowanie służące do grupowania i organizowania wyników wyszukiwania z różnych źródeł w sposób umożliwiający ich szybkie przeglądanie. Pozwala na:
szybkie porównanie wielu dokumentów tekstowych
wyodrębnienie kluczowych tematów lub trendów w wynikach wyszukiwania
wyodrębnianie podobieństw między dokumentami
grupowanie dokumentów na podstawie ich zawartości.
Carrot2 sprawdzi się jako narzędzie uzupełniające do oceny jakości włączonych publikacji. Wyniki swojego wyszukiwania w różnych bazach należy zapisać w formacie, który można zaimportować do Carrot2, np. CSV, i wykorzystać automatyczną analizę zaproponowaną przez narzędzie. Carrot2 nie zastępuje jednak kompleksowego podejścia do przeglądów systematycznych.
Wersja darmowa: TAK, bez konieczności rejestracji
Covidence to internetowe narzędzie do zarządzania przeglądem systematycznym literatury naukowej i analizy jej wyników. Jest to przydatne narzędzie dla badaczy, studentów, pracowników naukowych i innych osób, które zajmują się przeglądem literatury w celu przeprowadzenia badań naukowych lub sporządzenia raportów naukowych. Covidence zwiększa wydajność procesów, m.in.
automatyzuje wiele czynności związanych z przeglądem literatury, takich jak selekcja artykułów, abstract screening, ocena jakości badań czy tworzenie tabel syntezy wyników
zaoszczędza czas badaczy i umożliwia skupienie się na analizie i interpretacji wyników badań,
ułatwia pracę zespołową poprzez umożliwienie współpracy i dzielenie się pracą
zapewnia kontrolę jakości procesu przeglądu literatury poprzez śledzenie postępów prac oraz rejestrowanie decyzji podejmowanych przez badaczy
pomaga zwiększyć dokładność i niezawodność przeglądów systematycznych.
Wersja demo: TAK (30 dni), z ograniczoną funkcjonalnością (pozwala na przeprowadzenie jednego przeglądu o maksymalnie 2 autorach i uwzględnia maksymalnie 100 artykułów)
Wersja płatna: TAK, plany indywidualne lub instytucjonalne
DistillerSR to narzędzie online do zarządzania przeglądami systematycznymi, które pomaga naukowcom w procesie przeglądania tysięcy badań naukowych w celu zidentyfikowania najważniejszych wyników dla swojego przeglądu. DistillerSR może być wykorzystany przez naukowców, studentów oraz innych specjalistów w dziedzinie badań naukowych i jest dostępny za opłatą.
Wśród najważniejszych funkcji można wymienić:
automatyczne selekcjonowanie artykułów na podstawie kryteriów włączenia i wyłączenia
możliwość przeprowadzenia metaanalizy z użyciem różnych metod i narzędzi statystycznych
zaawansowany interfejs do edytowania danych i pracy z zespołem
możliwość udostępniania wyników i pracy zespołowej online
automatyczne przypisywanie artykułów do kategorii i tagów, które umożliwiają łatwiejsze zarządzanie wynikami przeglądu
moduł analityczny do łatwego i szybkiego przeglądania wyników metaanalizy.
Wersja próbna: TAK (30 dni)
Wersja płatna: TAK, plany indywidualne lub instytucjonalne
JBI Sumari (System for the Unified Management of the Assessment and Review of Information) to narzędzie, które pomaga w prowadzeniu przeglądów systematycznych literatury naukowej i syntezy wyników badań. JBI Sumari jest jednym z narzędzi opracowanych przez Joanna Briggs Institute (JBI) – australijską organizację badawczą, specjalizującą się w tworzeniu i promowaniu badań naukowych oraz rozwoju praktyki pielęgniarskiej i opieki zdrowotnej.
JBI Sumari jest przydatnym narzędziem dla różnych grup osób, takich jak studenci, badacze, pracownicy naukowi, specjaliści z zakresu opieki zdrowotnej oraz osoby zainteresowane prowadzeniem przeglądów systematycznych literatury naukowej. Narzędzie zwiększa wydajność przeprowadzania przeglądów, dzięki funkcjom takim jak:
przeszukiwanie baz danych w celu znalezienia odpowiednich artykułów do przeglądu systematycznego
selekcja artykułów zgodnie z określonymi kryteriami, takimi jak zakres dat czy rodzaj badań
ocena jakości badań zgodnie z określonymi kryteriami, zapewnia automatyczne generowanie formularzy oceny jakości badań oraz kontrolę jakości procesu oceny
tworzenie tabel syntezy wyników
współpraca i kontrola jakości poprzez śledzenie postępów prac i rejestrowanie decyzji podejmowanych przez badaczy
dostęp do szablonów i zaleceń dotyczących przeglądów systematycznych
eksportowanie wyników badań w różnych formatach, takich jak CSV, Excel czy PDF.
Wersja demo: TAK (14 dni)
Wersja płatna: TAK, plany indywidualne lub instytucjonalne
EPPI Reviewer Web to narzędzie online służące do wspomagania procesu przeglądów systematycznych, stworzone przez zespół badawczy Effective Practice and Organisation of Care (EPOC) na Uniwersytecie Oksfordzkim. Program umożliwia:
zarządzanie i organizację dużej liczby badań
ocenę jakości metodologicznej badań
automatyczną weryfikację spójności danych
raportowanie wyników
tworzenie diagramów przepływu pracy (ang. flowchart)
edycję, eksport i import badań oraz wykonywanie analizy statystycznej.
Wersja darmowa: możliwość uzyskania bezpłatnego dostępu do narzędzia przez organizacje non-profit i badaczy, którzy pracują nad projektami niekomercyjnymi w społecznym interesie (w tym celu należy się skontaktować z twórcami narzędzia)
Wersja płatna: TAK, dla użytkowników indywidualnych, zespołów i instytucji
MeSHonDemand to narzędzie umożliwiające odkrywanie haseł MeSH. Narzędzie to pozwala na automatyczne dopasowanie terminologii związanej z tematem badania do kategorii MeSH, co ułatwia przeszukiwanie MEDLINE / PubMed. Wykorzystywany do:
poprawy jakości przeszukiwania bazy danych MEDLINE / PubMed poprzez użycie poprawnych kategorii MeSH
wprowadzenia słów kluczowych związanych z tematem badania i uzyskania propozycji terminów MeSH odpowiadających tym słowom kluczowym
eksportu wyników do pliku tekstowego lub do menedżera bibliografii.
Wersja darmowa: TAK, bez konieczności rejestracji
OpenMeta[Analyst] to narzędzie open source, przeznaczone do analizy danych w przeglądach systematycznych i metaanalizach. Pozwala badaczom na:
przeprowadzanie analiz statystycznych
wizualizację wyników
tworzenie raportów z przeglądów systematycznych i metaanaliz
importowanie danych z różnych formatów, np. EndNote, PubMed czy Excel.
Wersja darmowa: TAK, bez konieczności rejestracji
PICO Portal to narzędzie online, które służy do tworzenia protokołów przeglądów systematycznych i metaanaliz. Oprogramowanie umożliwia użytkownikom łatwe i intuicyjne tworzenie pytań badawczych zgodnie z zasadą PICO. PICO Portal oferuje:
łatwe tworzenie i edytowanie pytań PICO
zapisywanie i eksportowanie pytań PICO (w formacie .txt lub .csv, dzięki czemu są one łatwe do udostępnienia i importu do innych narzędzi)
listy wyników dla każdej zdefiniowanej populacji, interwencji, porównania i wyniku
udostępnianie pytań PICO innym użytkownikom
wiele przykładów pytań PICO, które mogą pomóc użytkownikom w tworzeniu i redagowaniu pytań badawczych.
Wersja darmowa: TAK, po założeniu konta
PubMed PubReMiner to narzędzie udostępniane przez National Library of Medicine (NLM), które umożliwia przeszukiwanie bazy PubMed w celu znalezienia publikacji naukowych z określonymi słowami kluczowymi i kategoriami. Pozwala na:
zaawansowane wyszukiwanie w bazie danych PubMed z wykorzystaniem różnych kategorii, takich jak rok publikacji, autorzy, typ publikacji, afiliacje i wiele innych
tworzenie grafów i analizowanie wyników wyszukiwania w celu znalezienia związków między różnymi kategoriami i słowami kluczowymi
szybkie wyszukiwanie publikacji naukowych związanych z danym zagadnieniem.
Wersja darmowa: TAK, bez konieczności rejestracji
Rayyan to narzędzie online do zarządzania przeglądem literatury naukowej, które umożliwia łatwe selekcjonowanie i przeglądanie artykułów naukowych. Wśród najważniejszych funkcjonalności narzędzia Rayyan można wyróżnić:
automatyczne wyszukiwanie i importowanie artykułów z różnych źródeł, takich jak PubMed, Embase czy Scopus
możliwość przypisywania artykułów do kategorii i tagów w celu łatwiejszego zarządzania nimi
narzędzia do współpracy, które umożliwiają dzielenie się wynikami przeglądu literatury z innymi członkami zespołu
zaawansowane funkcje włączania i wyłączania artykułów, takie jak kryteria włączenia i wyłączenia oraz narzędzia do przeglądania artykułów w trybie szybkiego podglądu
możliwość eksportowania wyników do pliku CSV lub Excel w celu łatwiejszego zarządzania nimi i dalszej analizy
bezpieczeństwo i poufność danych, ponieważ wszystkie dane przechowywane są w chmurze, a Rayyan stosuje najnowsze protokoły bezpieczeństwa.
Wersja darmowa: TAK, dla użytkowników indywidualnych i zespołów do 20 osób
Wersja płatna: TAK, dla większych zespołów i instytucji akademickich
RevMan (Review Manager) to oprogramowanie opracowane przez Cochrane Collaboration, które służy do przeprowadzania przeglądów systematycznych i metaanaliz na podstawie wyników badań klinicznych. Oferuje wiele funkcjonalności, w tym:
możliwość importowania i eksportowania danych
tworzenie grafów i tabel
przeprowadzanie analizy statystycznej
ocenianie jakości dowodów i ryzyka uprzedzeń
tworzenie raportów i prezentacji
możliwość współpracy i edycji w czasie rzeczywistym przez wielu użytkowników.
Wersja darmowa: TAK, po założeniu konta (należy wykupić licencję, jeśli chcemy go wykorzystywać komercyjnie)
Systematic Review Accelerator to narzędzie przeznaczone do wspomagania procesu przeglądów systematycznych. Najważniejsze funkcje to:
przyspieszenie procesu włączania i wykluczania badań poprzez zastosowanie algorytmów sztucznej inteligencji, które pomagają w selekcji badań na podstawie ich tytułów i streszczeń
zarządzanie i monitorowanie procesu przeglądu (przypisywanie zadań, określanie terminów i śledzenie postępów)
narzędzia do przeprowadzania oceny ryzyka błędów w badaniach (Risk of Bias Assessment Tool) oraz system oceny jakości dowodów (GRADE), co ułatwia przeprowadzenie analizy jakościowej
eksportowanie wyników przeglądu systematycznego do różnych formatów, takich jak pliki PDF czy CSV.
Wersja próbna: TAK (14 dni)
Wersja płatna: TAK, dla użytkowników indywidualnych, zespołów i instytucji
Systematic Review Data Repository (SRDR) to narzędzie sponsorowane przez Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ), służące do przechowywania, zarządzania i udostępniania danych z przeglądów systematycznych. Pozwala na:
zarządzanie danymi związanymi z przeglądami systematycznymi, w tym zespołami badawczymi, protokołami badawczymi, kryteriami włączenia i wyłączenia, wynikami badań i metaanalizami
wyszukiwanie przeglądów systematycznych oraz metadanych, w tym wyników badań, autorów, dat publikacji, populacji badawczych i protokołów
umożliwienie publikacji danych związanych z przeglądami systematycznymi, co pomaga w zapewnieniu transparentności i wiarygodności badań
bezpieczne przechowywanie i udostępnianie danych zgodnie z najnowszymi standardami dotyczącymi prywatności i bezpieczeństwa danych
ułatwienie współpracy i koordynacji działań między członkami zespołu badawczego poprzez funkcje takie jak śledzenie postępów i komunikacja.
Wersja bezpłatna: TAK, po założeniu konta
Systematic Review Toolbox (SR Toolbox) to darmowa platforma online, która dostarcza narzędzi i wskazówek dotyczących prowadzenia systematycznych przeglądów literatury. Katalog zawiera poradniki, wskazówki, przykłady i narzędzia związane z poszczególnymi etapami procesu prowadzenia przeglądu systematycznego, takimi jak planowanie, wyszukiwanie, selekcja i ocena jakości badań, analiza danych i tworzenie raportów oraz narzędzia do analizy statystycznej.
Wersja darmowa: TAK, bez konieczności rejestracji
Voyant Tools to narzędzie do analizy tekstu online, które umożliwia wizualizację i analizę dużych zbiorów tekstowych. Umożliwia:
przetwarzanie tekstu w czasie rzeczywistym
generowanie wizualizacji, które pomagają zrozumieć strukturę tekstu oraz kluczowe tematy i terminy
wykrywanie wzorców i związków w tekście.
Wersja darmowa: TAK, bez konieczności rejestracji
VosViewer to oprogramowanie do wizualizacji sieci tematycznych i bibliometrycznych, wykorzystywane do analizy i prezentacji złożonych danych, takich jak publikacje naukowe, cytowania, sieci współautorstwa i wiele innych. Wśród najważniejszych funkcji można wymienić:
wizualizację i analizę sieci tematycznych w oparciu o słowa kluczowe
wizualizację sieci współautorstwa, w której wierzchołki reprezentują autorów publikacji, a krawędzie łączą autorów, którzy współpracowali ze sobą w publikacji
wykrywanie trendów i ważnych tematów badawczych
analizie wpływu badaczy z poszczególnych krajów na daną dziedzinę nauki
tworzenie wykresów bibliometrycznych
import i eksport danych.
Wersja darmowa: TAK, po zainstalowaniu programu, bez konieczności rejestracji
Menedżery bibliografii
Menedżer bibliografii (menedżer cytowań) to aplikacja wspomagająca gromadzenie i organizowanie zebranych materiałów (artykułów, książek, rozdziałów, stron internetowych itp.) i zarządzanie danymi. Menedżery bibliografii umożliwiają też generowanie opisów bibliograficznych według wybranego standardu (np. harwardzki, vancouverski), wstawianie przypisów i bibliografii załącznikowej. Wśród najpopularniejszych znajdują się EndNote, Zotero i Mendeley, które, choć nieco się od siebie różnią, działają na podobnej zasadzie.
Zalety menedżerów bibliografii:
możliwość zarządzania wszystkimi niezbędnymi materiałami w jednym miejscu
przechowywanie pełnych tekstów publikacji i innych niezbędnych plików
automatyczne sporządzanie opisów bibliograficznych w wybranym formacie (nie ma potrzeby wpisywania wszystkiego ręcznie), a przez to unikanie błędów edycyjnych i mieszania stylów bibliograficznych
możliwość zainstalowania wtyczki do edytora tekstu (np. Microsoft Word), która umożliwia wstawianie przypisów bezpośrednio w tekście
organizowanie materiałów w folderach
praca w chmurze i szybkie udostępnianie kolekcji współpracownikom.
Jak wybrać odpowiedniego menedżera bibliografii?
Wybierając odpowiedni dla siebie program, należy wziąć pod uwagę poniższe kryteria:
łatwość użytkowania, to, czy łatwo jest nam korzystać z funkcji, których poszukujemy
system operacyjny (Windows, Mac, Linux)
czy istnieją kursy i poradniki na temat tego oprogramowania, czy ewentualnie da się poprosić o pomoc kogoś, kto korzysta z tego rodzaju oprogramowania (np. bibliotekarzy)
koszty (czy program jest darmowy, czy nasza instytucja ma wykupioną licencję, czy dodatkowe miejsce na przechowywanie plików będzie wiązało się z opłatą)
jakich funkcji menedżera bibliografii będziemy potrzebowali
czy pracujemy na jednym urządzeniu, czy korzystamy z różnych komputerów
czy będziemy z kimś współpracować nad zebranymi materiałami (jeśli z kimś współpracujemy, na pewno wygodniej będzie dzielić się materiałami, jeśli cała grupa będzie korzystać z tego samego menadżera bibliografii).
