Sformułowanie pytania badawczego stanowi punkt wyjścia do stworzenia pracy naukowej, w tym również przeglądu systematycznego. Sposób, w jaki zostanie ono postawione, wpłynie na kolejne kroki procesu projektowania badania, dlatego tak ważne jest, aby etap ten był potraktowany z najwyższą starannością. Dobrze zadane pytanie nie tylko ułatwi dalszą pracę, lecz także pozwoli na precyzyjne uchwycenie istoty problemu badawczego, który naukowcy chcą zgłębić.
Opracowanie pytania badawczego jest też pierwszym krokiem w praktyce opartej na dowodach (EBP, ang. Evidence-Based Practice) – szczególnie cenionej w nauce, zwłaszcza w medycynie (EBM, ang. Evidence-Based Medicine).
5 kroków w praktyce opartej na dowodach to:
Adaptacja schematu z: Evidence-Based Practice: 5 steps of Evidence Based Practice – Overview, [cited 30.10.2024]. Available from: https://library.health.nt.gov.au/ebp/overview.
Pytanie powinno jasno określać, na czym konkretnie mają się skupiać badania. Precyzyjnie sformułowane pytanie ułatwia wytyczenie metodologii i pozwala zredukować ryzyko błędnych interpretacji.
Pytanie badawcze powinno być wystarczająco szczegółowe, aby dało się je dogłębnie przeanalizować, ale nie tak wąskie, by ograniczało możliwości interpretacji i wnioskowania. Dobre pytanie badawcze nie może być ani zbyt ogólne, ani zbyt szczegółowe.
Pytanie powinno skłaniać do pogłębionej analizy, a nie prostej odpowiedzi „tak” lub „nie”. Dobrze sformułowane pytanie inspiruje do badań, które prowadzą do wyciągnięcia istotnych i wartościowych wniosków.
Kluczowe jest, aby badacz miał dostęp do odpowiedniej ilości wysokiej jakości materiałów źródłowych, takich jak publikacje z recenzowanych czasopism naukowych czy uznane książki z danej dziedziny.
Pytanie badawcze powinno umożliwiać przeprowadzenie analizy problemu lub zagadnienia, a nie jedynie jego opisanie. Dobre pytanie inspiruje do głębokiego zrozumienia mechanizmów i zależności, co pozwala na formułowanie bardziej złożonych i istotnych wniosków.
W celu ułatwienia sformułowania pytania badawczego, można skorzystać z opracowanych w tym celu narzędzi. Jednym z nich jest model PICO, o którym więcej informacji wraz z przykładami użycia umieściliśmy w zakładce Formułowanie pytania badawczego.
Na koniec zachęcamy do rozwiązania krótkiego quizu, dotyczącego tematu tego wpisu 😊
Tenny S, Varacallo M. Evidence-Based Medicine. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470182/.
Geddes J. Asking structured and focused clinical questions: essential first step of evidence-based practice. BMJ Mental Health 1999;2:35-36.
Develop your research question, [cited 30.10.2024]. Available from: https://guides.library.unisa.edu.au/LaboratoryMedicine/DevelopResearchQuestion.
Evidence-Based Practice: 5 steps of Evidence Based Practice – Overview, [cited 30.10.2024]. Available from: https://library.health.nt.gov.au/ebp/overview.
