Prawidłowo sformułowane pytanie badawcze stanowi punkt wyjścia w procesie tworzenia przeglądu systematycznego. Powinno być ono precyzyjne i konkretne, jak również skutecznie komunikować cel przeprowadzanego badania.
W celu sformułowania pytania badawczego można skorzystać z opracowanych modeli do budowania pytań, które występują zazwyczaj w formie akronimów.
Jednym z powszechnie wykorzystywanych modeli w dziedzinie nauk medycznych jest PICO.
Model ten pomaga poprawnie sformułować pytanie kliniczne dotyczące np. skuteczności danej interwencji medycznej, czy konsekwencji ekspozycji na czynnik zagrażający zdrowiu.
Rozwinięcie skrótu PICO wskazuje na kolejne elementy pytania badawczego, które omówiono poniżej.
P – people/population/problem – populacja osób badanych, określa grupę uwzględnioną w przeglądzie systematycznym, obejmuje także charakterystykę choroby/zaburzenia, jak również dane demograficzne (np. wiek, płeć, rasa, pochodzenie etniczne)
I – intervention – interwencja kontrolna lub porównawcza (np. leczenie, placebo, standard opieki)
C – comparison – alternatywa dla głównej interwencji, czyli to, z czym porównywana jest wybrana metoda interwencji (np. zastosowanie placebo, brak leczenia, terapia standardowa, użycie „złotego standardu”)
O – outcome – rezultat interwencji lub konsekwencje działania terapeutycznego, zmienna, na którą chcemy wpłynąć (np. zmniejszona umieralność lub zachorowalność, poprawa pamięci)
Adaptacja z: Tawfik G.M., Dila K.A.S., Mohamed M.Y.F., Tam D.N.H., Kien N.D., Ahmed A.M., Huy N.T. A step by step guide for conducting a systematic review and meta-analysis with simulation data. Tropical Medicine and Health 2019;47:46.
Adaptacja z: Aromataris E., Riitano D. Systematic Reviews: Constructing a Search Strategy and Searching for Evidence. American Journal of Nursing 2014;114(5):49-56.
W celu sformułowania pytania badawczego, w zależności od podejmowanego tematu, można wykorzystać różne warianty modelu PICO, tak jak w poniższych przykładach.
S – study designs – zawężenie wyszukiwania wyłącznie do określonego typu badań (np. tylko do przeglądów systematycznych, badań klinicznych z randomizacją)
C – context – uwzględnienie kontekstu, który jest istotny dla badania (np. położenie geograficzne)
T –timeframe – uwzględnienie ram czasowych
ECLIPSe – sprawdza się w wyszukiwaniu informacji dotyczących polityki zdrowotnej, zarządzania zdrowiem
E – expectation – oczekiwania (poprawa, informacja, ulepszenie)
C – client group – grupa docelowa, do której skierowana jest oferta/usługa
L – location – umiejscowienie usługi
I – impact (outcomes) – wpływ/wyniki
P – professionals – specjaliści zaangażowani w świadczenie/ulepszanie usługi
S(e) – service – usługa, na temat której wyszukiwane są informacje
SPiDER – stosowany w wyszukiwaniu dowodów jakościowych
S – sample – próba (kogo dotyczy badanie)
Pi – phenomenon of interest – intersujące zjawisko; główny temat badania (zachowanie, doświadczenie, interwencja)
D – design – projekt badania (techniki użyte do uzyskania jakościowych danych)
E – evaluation – wyniki badania
R – research type – rodzaj badania (jakościowe, ilościowe, mieszane)
Przydatne linki
